مقایسه سیستم آموزشی ژاپن با آموزش و پرورش ایران (بخش آخر )

مقدمه
در دو بخش قبلی ، از تنها چیزی که سخن گفته نشد مسایل مالی و بودجه ای آموزش و پرورش بود. از ناله ای مبنی بر کسری بودجه و صرفنظر اجباری از تمهیدات لازم برای آموزش و پرورش نیز خبری نبود. آنان از هیچ طرح و برنامۀ سلیقه ای وزیری هم تبعیت نکرده اند، چون ساختار آموزشی آنان مشخص است و از امیال و سلایق فردی تبعیت نمی نماید. یعنی برای برطرف کردن ضعف ها ، دائما طرحی جدیدی در پیکر آموزش و پرورش چون طرح شهاب ، طرح جابر ، طرح معلم تمام وقت و.... ابداع نکرده اند که به جای اصلاح ساختار معیوب بر پیچیدگی آن بیفزایند.

آنان چندگانگی آموزشی نداشتند و تبعیض در امر آموزش را نزدیک صفر رسانده اند. آنان به کودکان در مدارس درس زندگی کردن آموزش می دادند و هر برنامه ای در مدارس برای تمامی مدارس کشور لازم الاجرا می باشد یکپارچگی و متحدالشکل بودن سیستم آموزشی از جمله رموز موفقیت ژاپنی ها ، ابتدا در نظام آموزشی و سپس در کل کشور است. بین تمامی کشورها برای مقایسه با ایران در بُعد آموزش و پرورش " از نظر قدمت و تاریخچه ژاپن جز معدود کشورهایی است که می توان با تاریخ و قدمت کشورمان یعنی ایران مقایسه کرد." (1) لذا حیث تاریخی این مقایسه بعید و دور نیست ، اما از بابت نتایج برنامه ریزی ها و عملکردها ، فاصله بسیار است و حال در بخش آخر ، به بررسی نحوۀ انتخاب معلم و محتوای کتب و ... می پردازم .

نکات مشترک بین ایران و ژاپن بر اساس اصول آموزشی پذیرفته شده از سوی سازمان فرهنگی یونسکو
1. یادگیری به منظور دانستن – Learning to know
2. یادگیری به منظور اقدام کردن – Learning to Do
3. یادگیری به منظور بودن – Learning to Be
4. یادگیری به منظور زندگی کردن در کنار هم – Learning to Live Together
تصور می شود ژاپنی ها در تعهد به این 4 اصل یونسکو از ما موفق تر بوده اند و ما از هر اصل ، فاصله ای بسیار داریم و یا هنوز بدان ها نرسیده ایم و یا هم ضرورت رسیدن به آنها را فراموش کرده ایم. ناشران خصوصی کتاب‌های درسی را بر اساس رهنمودهای دوره‌های آموزشی تدوین می‌کنند و کتاب‌های درسی توسط وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ ، ورزش ، علم و فناوری تأیید می‌شوند

نقش و وظایف آموزگاران در مدارس
" آموزگاران توسط ریاست هیأت آموزش و پرورش در هر شهرداری انتخاب و تقریبا هر سه تا پنج سال از مدرسه ‌ای به مدرسه دیگر منتقل می ‌شوند. ساعات کار معلمان در هر منطقه متفاوت است ، اما معمولا ساعت کاری از 8 صبح آغاز و حدود ساعت 17 به پایان می ‌رسد. در مقطع ابتدایی یک معلم تمامی موارد آموزشی را تدریس می‌کند ، البته دروس تخصصی و موارد کاربردی و آزمایشگاهی مانند موسیقی یا هنر توسط معلم دیگری آموزش داده می‌شود. معلمان جایگزین در مدارس ابتدایی ژاپن وجود ندارند. وقتی معلم غایب است ، معمولا دانش‌آموزان از خود مراقبت می‌کنند. معلم یا مدرسه اغلب مراقب دانش‌آموزان کلاس‌های اول و دوم هستند، اما کلاس های سوم ، چهارم ، پنجم و ششم اغلب بدون نظارت مدت زیادی به آرامی به کار خود ادامه می‌دهند. "

انتخاب معلم در ژاپن همانند انتخابات شوراهای شهر و روستای ماست . هیچ معلمی بیش از سه تا پنج سال در یک مدرسه واحد تدریس نمی کند که شاید این امر برای رعایت عدالت است، برخی از معلمان در جامعه ما تا آخر خدمت ، توفیق تدریس در مدرسه ای واحد آن هم خاص و با امکانات بیشتر را می یابد که حق مابقی همکاران پایمال می گردد. ساعات کار مدارس همانند ما برای تمامی مدارس تقریبا یکسان نیست. چون در مدارس خاص ما نیز تفاوت ساعت آموزشی با مدارس دولتی ، وجود دارد. اما ساعت کار ژاپنی ها به شرط خورده شدن ناهار در مدارس ، 9 ساعت است و بر مسئولان ما این امر مشتبه نشود که طرح معلم تمام وقت آنان موجه و به جاست. امکانات ما با آنان اصلا در مقام قیاس نیست. آنان در مدارس زنده اند و شاد و ما در مدارس خود افسرده تر از روز قبل ، برای بازنشستگی از همان اوایل خدمت ، روزشماری می کنیم. نکته جالب آن که اگر معلم غائب باشد دانش آموزان کلاس های بالاتر از دوم از خود مراقب می کنند و فردی دیگر ناظر رفتار آنان نیست و این یعنی دادن خودباوری به آنان. اما ما حتما باید یک فرد عبوس بالای سر آنان بگذاریم تا صدایی بر نیاید و این یعنی عدم اعتمادبه آنان.

   " کلاس درس متعلق به دانش‌ آموزان است و حتی معلم در کلاس درس میز هم ندارد. اتاق معلمان مکانی برای برنامه ‌ریزی درسی و رفع فشار کاری است. دانش‌آموزان بدون اجازه به اتاق معلمان وارد نمی‌شوند البته به شرایط مدرسه نیز بستگی دارد. اتاق معلمان مکانی برای تعامل و همکاری بوده و جلسات صبحگاهی فرصتی برای ارائه اعلامیه‌ها و دیگر رویدادها را فراهم می‌کند ، در نتیجه تمامی پرسنل از آخرین حوادث ، مشکلات و نگرانی‌ها آگاه می‌شوند. شاید در ابتدا با توجه به فرهنگ خودمان اتاق معلم به نظر ما کمی عجیب و غریب باشد، اما در مکانی با این روش استرس دانش‌آموزان با حضور در اتاق معلم کاسته شده و دانش‌آموزان گاهی با اجازه و بدون اجازه به آنجا رفت ‌وآمد می ‌کنند، حس کنجکاوی آنان کمتر شده و به راحتی مشکلات خود را با معلمان رفع می‌کنند. هر معلم طی سال تحصیلی به خانۀ دانش ‌آموزان رفته و با والدین دانش‌آموزان ملاقات می‌کند. "

در ژاپن اتاق معلمان برای رفع فشار کاری است ، اما ما هرگز چنین توفیقی برای بازیابی انرژی و رفع خستگی را در آن نداریم . مدت زمان اندک زنگ تفریح نیز به ما چنین اجازه ای نمی دهد. برای همین دو دلیل ، ما در اتاق معلمان قادر به تعامل و همکاری با هیچ کس نیستیم ، فقط غوغای صدای صحبت کردن دو تا سه تا معلم با یکدیگر در فضای اتاق می پیچد که آن نیز گاه بر میزان خستگی بیشتر می افزاید ،گویی کلمات با فشاری از درون ، قصد برون ریخته شدن اجباری برای نفس راحت کشیدن دارند. کاش حداقل فضایی مناسب برای جیغ و فریاد کشیدن بود تا سلامتی مان تضمین می شد !! راستی اگر ما معلمان بخواهیم به خانۀ دانش آموزان برویم ، با ما چگونه برخورد می کنند؟ یا ما اصلا برای انجام این کار راضی می شویم و یا باید اولیا به پای ما بیایند مدرسه ؟ خیلی حقوق می گیریم و یا خیلی از آنها خوش مان می آید حال خانۀ آنان هم برویم؟!

مواد آموزشی
" در کلاس‌های اول و دوم آموزش زبان ژاپنی ، ریاضیات ، مهارت‌های زندگی (سیکاتسو ، ترکیبی از علوم و مطالعات اجتماعی) ، موسیقی ، هنر (نقاشی و صنایع‌ دستی) ، تربیت ‌بدنی ، اخلاق (dotoku) و فعالیت‌های ویژه (tokubetsu katsudo مانند فعالیت‌های خانه ‌داری و غیره) آموزش داده می‌شود. در کلاس‌های سوم و چهارم ، مطالعات علمی و اجتماعی جایگزین سیکاتسو می‌شود و sogoteki na gakushu ( مطالعات یکپارچه) به برنامه درسی اضافه می‌شود. در کلاس‌های پنجم و ششم ، اقتصاد در خانه (پخت‌وپز ، دوخت و غیره) آموزش داده می‌شود. دانش‌آموزان ژاپنی هنرهای ژاپنی مانند شودو و هایکو را نیز آموزش می‌بینند. هایکو نمونه ‌ای از اشعار ژاپنی حدود 400 سال پیش است. فعالیت‌های ویژه" مدارس و آماده شدن برای مراسم مدرسه نیز بر توسعه شخصیت، تلاش و همکاری گروهی می‌افزاید.
دستورالعمل‌های دوره آموزشی بر اساس برنامه‌های آموزشی مدرسه که توسط وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ ، ورزش، علم و فناوری تعیین شده ارائه می‌شوند. هر مدرسه موظف است دستورالعمل جداگانه ‌ای برای هر مرحله از آموزش مهد کودک ، مدرسه ابتدایی، دوره متوسطه اول و دوم اجرا کند. این دستورالعمل همچنین تعداد واحدهای مورد نیاز برای هر منطقه در هر موضوع و نحوه به دست آوردن آن را مشخص می‌کند."

آموزش مهارت های زندگی ، موسیقی و هنر ، اخلاق ، فعالیت های خانه داری بدون تفکیک جنسی ، اقتصاد در خانه شامل پخت و پز و دوخت و دوز و اشعار کهن نیاکان و فعالیت های ویژه برای آغاز مدرسه ، همگی گویای تنوع آموزشی برای داشتن یک زندگی اجتماعی پربار و موفقیت آمیز و توأم با سلامتی روح و روان است. ملت ژاپن شاد و سرزنده اند و خستگی را نمی شناسند. آنان به تمامی جوانب فرهنگ توجه دارند و برای همین فرهنگ ژاپنی ها غنی و نفوذ ناپذیر است ، چون منفذهای ورود فرهنگ بیگانه را با آموزش فرهنگ خودی مسدود ساخته اند. آنان خود تولید کنندۀ تکنولوژی هستند لذا همانند ما بهانۀ نفوذ فرهنگ بیگانه در سایۀ پیشرفت تکنولوژی و فضای مجازی و ماهواره و.... را ندارند. آنان در برابر آسیب های احتمالی ، کودکان را واکسینه می کنند و ما شرایط مساعد آسیب را فراهم می کنیم.

کتاب‌های درسی
"ناشران خصوصی کتاب‌های درسی را بر اساس رهنمودهای دوره‌های آموزشی تدوین می‌کنند و کتاب‌های درسی توسط وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ ، ورزش ، علم و فناوری تأیید می‌شوند. کتاب‌های آموزشی تحصیل اجباری در دوران ابتدایی و متوسطه اول رایگان توزیع می‌شوند. کتاب‌های درسی دانش‌آموزان و متون جدید توسط هیأت مدیره مدرسه یا مدرس ، هر سه سال یکبار از لیست وزارت آموزش‌ و پرورش و کتاب‌های تأیید شده که توسط وزارتخانه منتشر شده است انتخاب می‌شوند. کتاب‌های درسی کم‌ حجم و کاغذی هستند تا به آسانی توسط دانش آموزان حمل شوند."

اگر کتب درسی ما توسط ناشران خصوصی تدوین گردد ، فوری مافیای جدیدی برای بلعیدن سرمایه های ملی زائیده می شود و فرصت عظیم الجثه شدن و غول پیکر گردیدن می یابد و سپس هزار عاقل برای نجات از چاه ذلّت ، طرح و نظر و برنامه تدوین می نمایند.

ما در واقع دو اصل مهم را تبعیت می کنیم : ایجاد شغل و فرصت انباشت ثروت برای افرادی قلیل!
کتب تدوین شده توسط وزارت آموزش و پرورش ، فرهنگ ، ورزش ، علم و فناوری تأیید می‌شود. یعنی دخالت ترکیبی از نقش ها و سازمانها در محتوای کتب درسی ، برای همه گیر شدن مفاهیم آموزشی . و کتب درسی ما با " به گفته معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش ، در گذشته عمده برنامه‌های آموزش و پرورش بر اساس ترجمه از دیگر کشورها بود اما حالا نقشه جامع علمی کشور تدوین شده است و اکنون مبنای تغییر کتاب های درسی ، سند تحول و برنامه درسی ملی است. " (2) قضاوت با شما خوانندۀ محترم !
هر سه سال یک بار کتب درسی با متون جدید ترکیب می شود و به روزتر می گردد آن هم توسط هیأت مدیره مدرسه و یا فرد مدرس با استفاده از لیست وزارتخانه ! یعنی معلم باید پیگیر مباحث روز در حیطۀ تدریس خود باشد تا هر سه سال یک بار متون جدید را ضمیمۀ کتاب درسی خود نماید ، معلمان ما که برای خوردن چایی دوم در مدارس اختیاری ندارند تا چه رسد به چنین کار اساسی ! یا شاید معلمان ما برای چنین کاری تربیت نمی شوند. یک کتاب درسی 20 سال با تغییرات بسیار جزئی و بیشتر قالبی تا محتوایی ، در کشور ما قابل تدریس است.( کتاب مطالعات اجتماعی سال اول متوسطه )!
نکتۀ دیگر توجه به توانایی کودکان در امکان حمل و میزان نیاز به یادگیری مفاهیم کتب درسی توسط ژاپنی ها و کم حجم چاپ کردن آنها نیز درایتی خاص و ظریف می طلبد ! و ما هم از کمبود کاغذ و نابودی جنگل ها سخن می گوئیم و هم موفقیت مؤلف زمانی مورد تأیید است که کل مفاهیم لازم و غیر لازم را در متن کتاب بگنجد ، حال تعداد صفحات خارج از حد توانایی دانش آموز برای حمل و یا توان یادگیری بود و یا خارج از حد زمان اختصاص یافته برای تدریس ، باکی نیست !!
نکتۀ آخر: کتاب‌های آموزشی تحصیل اجباری در دوران ابتدایی و متوسطه اول رایگان توزیع می‌شوند. تا همه فرصت آموزش اجباری را بیابند و فرد بیسوادی به دلیل فقر اقتصادی از تحصیل باز نماند!

زمان یکپارچه تحصیلی
" زمان برای هر درس سه ساعت در هرهفته برای کلاس‌های سوم تا ششم تعیین شده است. هدف از این برنامه اجازه برنامه ‌ریزی به مدرسه برای ایجاد فعالیت‌های آموزشی بر اساس شرایط جامعه ، مدرسه و دانش آموزان است. همچنین تدریس دروس بین‌المللی ، مطالعات رایانه ، مطالعات محیطی و خدمات مراقبت و سلامت گنجانده شده است."

یکسان سازی زمان آموزش برای هر درس یعنی سه ساعت در هر هفته ، از دیگر نشانه های عدالت آموزشی ژاپنی هاست. آنان با زیاد کردن ساعت درسی برخی دروس ، چراغ سبزِ مهم و مؤثر بودن یک درس برای ادامه تحصیل و یا انتخاب شغل را به دانش آموزان نشان نمی دهند تا تعداد بیشتری در رشته علوم تجربی انباشته و یا نگاه تحقیرآمیزی نسبت به برخی رشته ها تداعی شود. هدف دیگر دادن فرصت کافی جهت آموزش دروس تکمیلی چون دروس بین‌المللی ، مطالعات رایانه ، مطالعات محیطی و خدمات مراقبت و سلامتی ، می باشد. آنها فقط ریاضی و ادبیات و... نمی خوانند ، آنان برای زندگی کردن آماده می شوند نه برای پول درآوردن ! برای دانش آموزان ژاپنی ارزش هر درس برای فراگیری یکسان است . یعنی بین حجم کتاب و مدت آموزش تناسب منطقی وجود دارد ولی بسیاری از معلمان ما در هر درسی از این عدم تناسب در طول خدمت خود بسیار رنج می برند و دانش آموزان زیر همین فشاری که معلمان بدان معترفند ، دچار اَفت تحصیلی و یا عقب ماندگی در امر آموزش می شوند . بعد ادامۀ داستان مشروط شدن و واحدمانده و مردودی و...... و هزینه های تحمیلی بی مورد.

ارزیابی دانش‌آموزان
"عملکرد دانش‌آموزان در هر سه ماه بر اساس معیارهای هر مدرسه ارزیابی می‌شود. روش‌های ارزیابی معلمان متفاوت است ، اما بسیاری از معلمان ، دانش‌آموزان خود را به طور جامع و بر اساس آزمون‌های درسی و رفتار روزانه در کلاس ارزیابی می‌کنند. دانش‌آموزان به طور سنتی دارای سه نمره "عالی"، "خوب" و " نیاز به تلاش بیشتر" هستند. در سال‌های اخیر این روند برای ارائه جزئیات بیشتر با هر دو مقیاس عددی و ارزیابی توصیفی صورت گرفته است."

شیوۀ معمول ارزیابی ژاپن در مدارس توصیفی است ، اما به مرور دریافته اند که این روش به تنهایی کافی نیست و با مقیاس عددی نه همانند ما بتی ستودنی از نمره ، ترکیب ساخته اند. آنان به کیفیت و یا نفس یادگیری اهمیت می دهند و ما به متغیرهای کمی .

فعالیت‌های فوق برنامه
" فعالیت‌های فوق برنامه از کلاس چهارم آغاز می‌شود و شامل بسکتبال ، پخت ‌و پز ، دوخت ، بازی ، نرم افزار ، علوم و.... است. بسیاری از مدارس پس از اتمام ساعات درسی ، آموزش سرگرمی و مهارت دارند، چون اگر این مواد آموزشی به طور روزانه در مدرسه تدریس شوند وقت زیادی از کلاس روزانه را به خود اختصاص می ‌دهند."

فوق برنامه ها از کلاس چهارم ابتدایی آغاز می شود تا کودک به رشد لازم برای انجام محتوای برنامه ها برسد. همانند ما کودک پیش دبستانی و کلاس اول را برای کسب تجربه به همه جا نمی برند که او را گیج و منگ سازند! در تدوین فوق برنامه از هیچ زمینه ای غفلت نمی ورزند و هر مهارتی را برای یادگیری و زندگی کردن لازم می دانند از پخت و پز تا دوخت و دوز ، از نرم افزار تا بازی و.... در واقع به آنان جهت خاص تحمیل نمی کنند . آنان بر اساس علاقه و ذوق و استعداد خود در هر زمینه ای محک زده می شوند تا بتوانند مسیر نهایی خود را انتخاب کنند. ما چنین مسیری را ترسیم نمی سازیم و برای همین دانش آموزان ما سردرگم اند و در انتخاب های مهم خود تردید دارند ، چون ما هدایتگر قابل اعتمادی نیستیم.

آموزش‌های منزل
"معلمان مدارس ابتدایی روزانه با تدریس خود به بچه‌ ها آموزش می‌ دهند که عادت‌های مطالعه خوب را در خانه انجام دهند. کودکان هر روز تکالیف درسی خود را بر اساس موضوع آموزشی انجام می ‌دهند اما تکالیف آنان متفاوت است و ممکن است شامل کار در منزل مانند شستن کفش‌ها و یا مرتب کردن لوازم شخصی باشد. برای زمان تعطیل نیز تمامی فعالیت دانش‌آموزان تحقیقی و به صورت گزارش در کلاس ارائه می‌شود."

عادت به مطالعه در خانه برای کودکان دوران ابتدایی یعنی تضمین تداوم آن در پایان عمر . ژاپنی ها بیشترین ساعت مطالعه سرانه را دارند یعنی 90 دقیقه که در قبال دو دقیقه ما ، خود گویای واقعیت های بسیار گفته و ناگفته است !
چرک و کثافت لباس دانش آموز ، مشکل اصلی ما معلمان در کلاس درس است. بوی ناخوشایند آن در فضای کلاس ، تنفس را دشوار می سازد، اما فقر در جامعۀ ما چنان بیداد می کند که قدرت خرید پودر شوینده و صابون و سایرلوازم بهداشتی در اقشار کم درآمد جامعه وجود ندارد و چنین آموزشی توسط ما برای آنان جز تحقیر شخصیتی ، بهره ای نخواهد داشت. فقر و جهل و مشکلات بسیار زندگی نیز چنین ضرورتی را برای تعدادی از آنان بوجود نمی آورد. اما تشویق کودکان ژاپنی برای شستن کفش و مرتب کردن لوازم شخصی یعنی تقویت انضباط فردی .
انجام کارهای تحقیقی برای ارائه گزارش آن در کلاس درس ، نیز ادامۀ فعالیت یادگیری تکمیلی دانش آموز است. آنان در روزهای تعطیل نیز فعالیت می کنند و ما برای شادی کودکان ! حجم این فعالیت ها را به حداقل ممکن رسانده ایم تا در خانه آسوده باشند !

آموزش در کشور ژاپن فرآیندی پیوسته و مستمر است و در کشور ما گسسته و قطعه قطعه . آنان به نتایج ارزنده ای می رسند و ما ...

پیش دبستانی و مراقبت روزانه
"آموزش اولیه دوران کودکی در خانه آغاز می‌شود. به همین منظور کتاب‌ها و برنامه‌های تلویزیونی متعددی برای کمک به مادران برای آموزش فرزندانشان وجود دارد. بسیاری از آموزش‌های خانگی به شیوه‌های تدریس در مدرسه ، رفتار اجتماعی مناسب و ساختار بازی بوده و مهارت‌های کلامی و محاسباتی نیز موضوعات محبوبی برای آنان هستند. والدین متعهد به آموزش اولیه هستند و اغلب فرزندان خود را در پیش‌ دبستانی ثبت نام می‌کنند. آموزش پیش ‌دبستانی یعنی انتقال بسیاری از کودکان از خانه به مدرسه رسمی است. زندگی کودکان در خانه منفرد بوده و پیش‌دبستانی به سازگاری کودکان با زندگی گروهی مدرسه و سپس زندگی در جامعه کمک می‌کند."

طبیعی است که زیربنای آموزش از نخستین نهاد اجتماعی یعنی خانواده آغاز می شود لذا مادران به طور برنامه ریزی شده بر اساس نیازهای مدارس ، هدایت می شوند . والدین به آموزش اولیه کودکان خود متعهدند و همانند کودکان ما با صدای موسیقی تلفن همراه و یا کارتون ، بمباران پیام های نامفهوم و گسسته نمی شوند تا ازهمان ابتدا در وادی سردرگمی ، بلاتکلیف بمانند. آموزش پیش دبستانی برای رعایت عدالت آموزشی و آماده سازی هدفمند کودکان برای آغاز تحصیل در مدارس ، فرآیندی لازم ، حتمی و اجتناب ناپذیر است. آموزش و پرورش ما با واگذاری این دوره به بخش غیردولتی در انجام رسالت آموزش رایگان و اجباری خود بر اساس اصل 30 قانون اساسی ، قصوری آشکار مرتکب شده است و صدمات و لطمات آن در آینده ای حدود 20 سال ، مشهود خواهد شد.
ژاپنی ها کودکان خود را امانتی از کشور برای مراقبت و نگه داری و هدایت می دانند و ما کودکان خود را عصای دست دوران پیری و ناتوانی خود، می بینیم. آنان برای رسیدن به اهداف ملی هدفمند و پرمحتوا حرکت می کنند و ما برای سعادت فرزند خود ، خودخواهانه همه چیز خوب را برای او فراهم می سازیم. سعادت وطن در مقابل سعادت فردی !

آنچه که در سه بخش آورده شد ، دریچه ای به سوی دلایل شگفتی های ما از برتری کشور ژاپن در تمامی عرصه های زندگی اجتماعی و بین المللی بود. آنان اساس زندگی خود را بر آموزش دانش آموزان هم به شکل فردی و هم گروهی نهاده اند تا یک دانش آموز طی مسیر دشوار و پیچیدۀ آموزش ، برای زندگی کردن نیز مهارت های لازم را بیاموزد ، نه همانند ما که تازه بعد ازدواج و یا استخدام در پی یادگیری مهارت های لازم برای زندگی هستیم. آنان بتدریج و در راستای نیازها به شکل ترکیبی ، آموزش می بینند و ما دفعتا و گسسته ، آموزش می بینیم. شرایط امروز هر دو کشور ، گواهی بر کِشته های آنان است.

1) حقایقی از سیستم آموزشی ژاپن که مغزتان سوت خواهد کشید . 18 آذر 1395.
2 ) روزنامه اطلاعات - دوشنبه ۵ مرداد ۱۳۹۴ - تألیف کتاب‌های درسی از حرف " آ تا ی ". فاطمه وفسی دخت .
3) مطالب داخل گیومه از این منبع استفاده شده است : کد خبر 96063118141 -جمعه ۳۱ شهریور ۱۳۹۶ -عوامل موفقیت سیستم آموزشی ژاپن.

بخش اول

بخش دوم

ارسال مطلب برای صدای معلم

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید